THUYẾT DÒNG CHẢY THÔNG TIN
Nhóm 2
Lịch sử hình thành và phát triển
Khái niệm “dòng chảy tự do” phản ánh quan điểm truyền thông ở phương Tây, đặc biệt là Mỹ, nhằm hạn chế việc quản lý và kiểm duyệt của nhà nước đối với truyền thông cũng như sử dụng truyền thông cho mục đích tuyên truyền. Khái niệm “dòng chảy tự do” vì vậy phục vụ cho cả mục tiêu kinh tế và chính trị. Quan điểm này dựa trên lý thuyết về dân chủ, quyền tự do ngôn luận và coi truyền thông như “cơ quan giám sát công cộng”.
Với các chính phủ phương Tây, “dòng chảy tự do” giúp bảo đảm sự ảnh hưởng liên tục, thông suốt của truyền thông, là công cụ mạnh mẽ và hữu hiệu trong việc truyền bá hệ tư tưởng phương Tây, đặc biệt là các quan điểm của chính phủ Mỹ đối với toàn cầu
Bối cảnh ra đời
Sau Chiến tranh Thế giới thứ 2, thế giới chia làm hai cực đối đầu với một bên là chủ nghĩa tư bản tự do và bên kia là các nước xã hội chủ nghĩa. Truyền thông quốc tế (IC) cũng trở thành một phần trong cuộc chiến tranh này. Đối với những người ủng hộ chủ nghĩa tư bản, chức năng chính của IC là phát huy dân chủ, tự do ngôn luận và mở rộng thị trường, trong khi đó, các nhà Mác – xít lại ủng hộ quan niệm báo chí và truyền thông do nhà nước chỉ phối để phục vụ lợi ích của quốc gia dân tộc mình
Về cơ bản, học thuyết này là một phần của cuộc đấu tranh về quyền tự do truyền bá thông tin đến bất cứ đâu và vào bất cứ thời điểm nào theo mong muốn của nguồn phát.
Nền tảng lý luận và nội dung triết lý
Nền tảng lý luận
Thuyết dòng chảy tự do thông tin dựa vào 3 nền tảng lý luận chính:
Chủ nghĩa tự do: Thuyết này đề cao quyền tự do cá nhân, bao gồm quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí. Đây là nền tảng cốt lõi cho phép con người trao đổi thông tin một cách tự do, không bị ràng buộc bởi bất kỳ thế lực nào.
Thuyết thị trường tự do: Thuyết này tin tưởng rằng thị trường tự do, nơi các cá nhân tự do cạnh tranh với nhau trong việc cung cấp thông tin, sẽ dẫn đến kết quả tốt nhất cho xã hội. Khi không có sự can thiệp của nhà nước, các ý tưởng và quan điểm đa dạng sẽ được tự do lan tỏa, giúp cho công chúng có thể tiếp cận nhiều nguồn thông tin khác nhau để đưa ra đánh giá và lựa chọn của riêng mình.
Niềm tin vào sức mạnh của thông tin: Thuyết tự do dòng chảy thông tin cho rằng thông tin là nguồn lực quan trọng cho sự phát triển của xã hội và con người. Thông tin giúp cho con người hiểu biết về thế giới xung quanh, đưa ra quyết định sáng suốt và tham gia vào các hoạt động xã hội một cách hiệu quả. Việc trao đổi thông tin tự do được coi là điều kiện tiên quyết cho sự phát triển của khoa học, kỹ thuật, văn hóa và xã hội.
Nội dung triết lý
Sự tự do của dòng chảy thông tin: Đây là nguyên tắc cốt lõi của thuyết. Theo nguyên tắc này, thông tin nên được lưu thông tự do, không bị kiểm duyệt bởi nhà nước hay bất kỳ tổ chức nào khác. Mọi người có quyền tiếp cận, chia sẻ và sử dụng thông tin một cách tự do, bất kể nguồn gốc, quan điểm hay ý kiến.
Vai trò của truyền thông: Trong xã hội hiện đại, truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho công chúng. Truyền thông có trách nhiệm thu thập, xử lý và truyền tải thông tin một cách chính xác, khách quan và trung thực.
Trách nhiệm của công chúng: Thuyết tự do dòng chảy thông tin cũng nhấn mạnh trách nhiệm của công chúng. Khi tiếp cận thông tin, công chúng cần có ý thức nhận thức, phân tích và đánh giá thông tin một cách cẩn trọng. Việc tiếp nhận thông tin một cách thụ động hoặc thiếu phản biện có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực như tin giả, thông tin sai lệch và ảnh hưởng đến nhận thức của công chúng.
Chủ sở hữu và điểm đặc trưng
Thuyết tự do dòng chảy thông tin không thuộc sở hữu của bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào. Lý thuyết “dòng chảy tự do” là một phần cơ bản của học thuyết tự do, kinh tế thị trường, đấu tranh cho quyền của các chủ sở hữu phương tiện truyền thông, tạo điều kiện cho họ cung cấp mọi thông tin đến nơi mà họ muốn, thúc đẩy vai trò của khu vực tư nhân trong quá trình truyền thông.
Phương pháp quản lý PTTT và Những điều cấm kỵ
4.1 Phương pháp quản lý PTTT
Quản lý bằng pháp luật: Nhà nước ban hành các luật, quy định về hoạt động của PTTT, quy định trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực PTTT, các loại vi phạm và hình thức xử phạt.
Quản lý bằng hành chính: Nhà nước thực hiện các biện pháp hành chính để quản lý PTTT, bao gồm cấp phép hoạt động cho các tổ chức PTTT, thanh tra, kiểm tra hoạt động của PTTT, xử lý các vi phạm.
Quản lý bằng kinh tế: Nhà nước áp dụng các chính sách kinh tế để quản lý PTTT, bao gồm chính sách thuế, chính sách đầu tư, chính sách giá cả.
4.2 Những điều cấm kỵ
Cấm xâm phạm quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí: Việc quản lý PTTT không được xâm phạm quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí được quy định trong Hiến pháp và pháp luật.
Cấm can thiệp vào nội dung thông tin: Việc quản lý PTTT không được can thiệp vào nội dung thông tin của PTTT, trừ trường hợp thông tin vi phạm pháp luật, đạo đức xã hội.
Cấm sử dụng PTTT để tuyên truyền, cổ vũ cho các hành vi vi phạm pháp luật: Việc quản lý PTTT phải đảm bảo PTTT được sử dụng đúng mục đích, không được sử dụng để tuyên truyền, cổ vũ cho các hành vi vi phạm pháp luật.
Cấm sử dụng PTTT để bôi nhọ danh dự, uy tín của cá nhân, tổ chức: Việc quản lý PTTT phải đảm bảo PTTT được sử dụng để bảo vệ danh dự, uy tín của cá nhân, tổ chức, không được sử dụng để bôi nhọ danh dự, uy tín của cá nhân, tổ chức.
Ý nghĩa và vai trò
Trong thực tế, chủ sở hữu của các nguồn tin này hầu hết thuộc về các tập đoàn truyền thông thuộc các nước tư bản. Hình thức là truyền bá thông tin, song thực chất, thuyết dòng chảy tự do nhằm đạt được cả mục đích chính trị và kinh tế. Các tổ chức truyền thông ở các nước giàu hy vọng thuyết phục các nước khác từ bỏ rào cản thương mại và các cản trở khác đối với việc tổ chức và thực hiện các chương trình truyền thông. Với chiêu thức tự do dân chủ, tự do ngôn luận, họ lập luận rằng, các phương tiện truyền thông có vai trò như “người giám sát và giai quyết các vấn đề toàn cầu”.
Thực chất, thuyết “dòng chảy thông tin tự do” hậu thuẫn cho các nhà truyền thông tư bản quảng bá hàng hóa và dịch vụ ra nước ngoài. Thông qua các sản phẩm thông tin và giải trí, nó gián tiếp thúc đẩy lối sống phương Tây và những giá trị của chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cá nhân – những quan niệm đối ngược với quan niệm của các nước phương Đông
